Η διπολική διαταραχή εμφανίζει ποικίλη και περίπλοκη εικόνα που χαρακτηρίζεται από πολλαπλές όψεις και διαφορετικές φάσεις με συνέπεια και η θεραπευτική της αντιμετώπιση να είναι περίπλοκη και συχνά ατελής. Κλασικά για τη θεραπεία της Δδ χρησιμοποιούνται οι αποκαλούμενοι «σταθεροποιητές της διάθεσης» ή «θυμοσταθεροποιητές» στους οποίους περιλαμβάνονται το λίθιο και συγκεκριμένα αντιεπιληπτικά. Η παρούσα μελέτη αποτελεί μια συστηματική βιβλιογραφική έρευνα και ανασκόπηση των τυχαιοποιημένων διπλά τυφλών κλινικών μελετών που αφορούν στις «μη συμβατικές» αυτές φαρμακοθεραπευτικές προτάσεις. Η παρούσα συστηματική ανασκόπηση βασίστηκε στη χρήση της μεθόδου PRISMA και ερεύνησε το MEDLINE έως την 1η Ιανουαρίου 2015 με κατάλληλες λέξεις κλειδιά. Για να εντοπιστούν τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες (randomized controlled trials, RCTs) χρησιμοποιήθηκε συνδυασμός των λέξεων "bipolar", "manic", "mania", "manic depression" και "manic depressive" με τη λέξη "randomized". Ιστοσελίδες που περιέχουν καταλόγους κλινικών μελετών διερευνήθηκαν συμπεριλαμβανομένων των http://clinicaltrials. gov και http://www.clinicalstudyresults.org καθώς και των επισήμων ιστοσελίδων όλων των φαρμακευτικών εταιρειών που τα προϊόντα τους χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της Δδ. Επίσης οι βιβλιογραφίες από διάφορα άρθρα ανασκόπησης διερευνήθηκαν. Το MEDLINE ερευνήθηκε με τον συνδυασμό των λέξεων "guidelines" ή "algorithms" με "mania", "manic", "bipolar", "manic-depressive" ή "manic depression" για την εύρεση άρθρων που αφορούν σε θεραπευτικές οδηγίες, των οποίων επίσης οι βιβλιογραφίες διερευνήθηκαν. Από 3284 δημοσιεύσεις που ανιχνεύθηκαν αρχικά, τελικά 47 άρθρα συμπεριελήφθησαν στην παρούσα μελέτη. Από τους παράγοντες που έχουν μελετηθεί στην οξεία μανία, η tamoxifen παρουσιάζει αποτελεσματικότητα και ως μονοθεραπεία και ως συνδυαστική θεραπεία με λίθιο και άλλους σταθεροποιητές της διάθεσης ωστόσο το προφίλ ασφαλείας της είναι σχετικά πτωχό. Η allopurinol εμφανίζει αποτελεσματικότητα σε συνδυασμό με λίθιο αλλά όχι με άλλους παράγοντες ενώ η ασφάλειά της είναι καλή. Η methoxyprogesterone εμφανίζει αποτελεσματικότητα σε συνδυασμό γενικά με σταθεροποιητές της διάθεσης και το προφίλ ασφαλείας της είναι πολύ καλό. Στην οξεία διπολική κατάθλιψη αποτελεσματικοί είναι οι συνδυασμοί FEWP με carbamazepine και ketamine, modafinil, pramipexole, pregnenolone και ίσως armodafinil με σταθεροποιητές της διά θεσης. Το προφίλ ασφαλείας των παραγόντων αυτών είναι γενικά μέτριο. Αρνητικά αποτελέσματα υπάρχουν για τη χρήση celecoxib, lisdexamfetamine και memantine. Όσον αφορά στη φάση συντήρησης, τα δεδομένα είναι αρνητικά τόσο για τη memantine όσο και για τη N-acetylcysteine. Τα περισσότερα δεδομένα που αφορούν στη χρήση «μη συμβατικών» παραγόντων για τη θεραπεία της διπολικής διαταραχής είναι αρνητικά, ωστόσο ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι όσες από τις ουσίες αυτές είναι δραστικές πιθανότατα ασκούν τη θεραπευτική τους δράση μέσω οδών που είναι διαφορετικές από τις συνηθισμένες και διαφορετικές και από αυτές που προτείνονται στα περισσότερα βιολογικά μοντέλα που αφορούν στη Δδ, και ως εκ τούτου ανοίγουν καινούργιους ορίζοντες για την κατανόηση αυτής της νόσου.

Λέξεις ευρετηρίου: Διπολική διαταραχή, βασισμένη σε δεδομένα ιατρική, μανία, διπολική κατάθλιψη, θεραπεία.

Κ.Ν. Φουντουλάκης, Δ. Μπάλαρης, Β. Νικολάου, Ι. Νηματούδης (σελίδα 253) - Πλήρες άρθρο