Η συννοσηρή ψυχοπαθολογία των παιδιών και εφήβων με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΔΨ) έχει διερευνηθεί σε πλήθος μελετών την τελευταία εικοσαετία. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει τη φαινομενολογία της ασθένειας και την ευρύτερη ψυχοπαθολογία σε μία ομάδα παιδιών και εφήβων με ΙΔΨ στην Ελλάδα. Η διερεύνηση της γονικής ψυχοπαθολογίας στα παιδιά και εφήβους με ΙΔΨ ήταν ένας δευτερεύων σκοπός της παρούσας μελέτης. Μελετήσαμε 31 παιδιά και εφήβους με ΙΔΨ (n=31, ηλικιακό εύρος 8–15 έτη) και τους γονείς τους (n=62, ηλικιακό εύρος 43–48 έτη) και διενεργήσαμε συγκρίσεις με παιδιά και εφήβους με ειδικές μαθησιακές διαταραχές της ανάγνωσης και της γραπτής έκφρασης (n=30, ηλικιακό εύρος 7–16 έτη) και τους γονείς τους (n=58, ηλικιακό εύρος 40–46 έτη). Κατάλληλες δοκιμασίες έδειξαν ειδικές μαθησιακές διαταραχές της ανάγνωσης και της γραπτής έκφρασης, οι οποίες ήταν ήπιας έως μέτριας βαρύτητας για το 85% αυτής της δεύτερης ομάδας. Η διάγνωση μαθησιακής διαταραχής της ανάγνωσης και της γραπτής έκφρασης διενεργήθηκε μέσω της χρήσης σταθμισμένου αναγνωστικού υλικού, κατάλληλου για ηλικίες 10–15 ετών. Ελέγχθηκαν η αναγνωστική κατανόηση και αφήγηση. Η γραπτή έκφραση (ορθογραφία, συντακτικό, περιεχόμενο) εξετάστηκε μέσω ενός γραπτού κειμένου, στο οποίο το υποκείμενο ανέπτυσσε ένα συγκεκριμένο θέμα από το αναγνωστικό υλικό. Με βάση το επίπεδο εκπαίδευσης και επαγγέλματος, οι οικογένειες των παιδιών και εφήβων με ΙΔΨ κατηγοριοποιήθηκαν ως υψηλής (29%), μέσης (45%) και χαμηλής (26%) κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, ενώ το 6,7% των οικογενειών στην ομάδα μαρτύρων ανήκε στην υψηλή, το 63,3% στη μέση και το 30% στη χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Προκειμένου να διερευνηθεί η ψυχοπαθολογία, χορηγήθηκε στα παιδιά και τους γονείς τους η συνέντευξη Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia for School Aged Children, Present and Life-time version, καθώς το ερωτηματολόγιο Child Behavior Checklist 4/18 (CBCL) στους δύο γονείς και τους εφήβους (Youth Self-Report). Επίσης, βαθμολογήθηκε η κλίμακα Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale (Y-BOCS) για τα παιδιά και τους γονείς τους. Επιπλέον, στα παιδιά χορηγήθηκαν τα ερωτηματολόγια Children’s Depression Inventory (CDI) και Revised Children’s Manifest Anxiety Scale (RCMAS). Στην ομάδα των παιδιών και εφήβων με ΙΔΨ, 48% είχε ιδεοληψίες μόλυνσης, 42% επιθετικές ιδεοληψίες, και 52% είχε ψυχαναγκασμούς πλυσίματος και καθαρισμού. Επιπλέον, το 32% είχε μία επιπρόσθετη διαταραχή και το 16,1% είχε δύο επιπρόσθετες διαταραχές. Συγκριτικά, μόνο το 17,2% της ομάδας μαρτύρων είχε μία συννοσηρή διαταραχή. Η ομάδα των παιδιών και εφήβων με ΙΔΨ είχαν υψηλότερη βαθμολογία Συνολικών Προβλημάτων, καθώς και υψηλότερη βαθμολογία Άγχους/ Κατάθλιψης, Προβλημάτων Σκέψης και Εξωτερικευόμενων Προβλημάτων στο CBCL. Όταν συγκρίθηκαν οι γονείς των παιδιών και εφήβων με ΙΔΨ και οι γονείς των μαρτύρων (29 μητέρες και 21 πατέρες), το ποσοστό των πατέρων στο κλινικό εύρος ήταν σημαντικά μεγαλύτερο στην ομάδα με ΙΔΨ (Fisher’s exact test: p=0,011, two tailed), ενώ για τις μητέρες η διαφορά δεν ήταν στατιστικά σημαντική (Fisher’s exact test: p=0,106, two tailed). Οι πατέρες και οι μητέρες των παιδιών και εφήβων με ΙΔΨ ήταν περισσότερο κλινικά επιβαρυμένοι συγκριτικά με τους γονείς των μαρτύρων. Οι μητέρες των παιδιών και εφήβων με ΙΔΨ διέφεραν από την ομάδα των μαρτύρων ως προς τους ψυχαναγκασμούς, συγκριτικά με τους πατέρες, οι οποίοι διέφεραν και στις ιδεοληψίες και στους ψυχαναγκασμούς. Το ποσοστό συννόσησης ήταν υψηλότερο στα παιδιά και εφήβους με ΙΔΨ. Ένας σημαντικός αριθμός παιδιών με ΙΔΨ είχε υψηλότερη συμπτωματολογία άγχους και κατάθλιψης από τους μάρτυρες, καθώς και υψηλότερα ποσοστά προβλημάτων σκέψης. Τα παιδιά και οι έφηβοι με ΙΔΨ εκδήλωναν, επίσης, υψηλότερα ποσοστά εξωτερικευόμενων προβλημάτων. Αυτό το εύρημα θεωρείται σημαντικό και χρειάζεται να τονιστεί αναφορικά με τη διαχείριση και τη θεραπευτική αντιμετώπιση αυτών των περιπτώσεων. Επιπλέον, οι γονείς των παιδιών και εφήβων με ΙΔΨ είχαν υψηλότερη συμπτωματολογία ΙΔΨ από τους γονείς των παιδιών και εφήβων με μαθησιακές διαταραχές. Η συμπτωματολογία των γονέων ενδεχομένως δημιουργεί δυσκολίες στις αλληλεπιδράσεις εντός της οικογένειας και μπορεί να επιβαρύνει ένα ευάλωτο παιδί. Από την άλλη πλευρά, η συμπτωματολογία του παιδιού ενδεχομένως δημιουργεί ή αυξάνει ορισμένα από τα συμπτώματα των γονέων, όπως άγχος και κατάθλιψη. Αυτά τα ευρήματα υποστηρίζουν την άποψη ότι τουλάχιστον για ένα ποσοστό παιδιών και εφήβων με ΙΔΨ, η γονική και ιδιαίτερη η πατρική επιρροή μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση και τη βαρύτητα των συμπτωμάτων τους, όχι μόνο μέσω κληρονομούμενων παραγόντων αλλά και μέσω του ελέγχου που ασκείται και του άγχους που δημιουργείται στο οικογενειακό πλαίσιο.

Λέξεις ευρετηρίου: Επιθετική συμπεριφορά, εξωτερικευόμενα προβλήματα, παιδιά και έφηβοι, συννόσηση, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. 

Δ.Κ. Αναγνωστόπουλος, Σ. Κορλού, Κ. Σακελλαρίου, Β. Κονδύλη, Γ. Σαραφίδου, E. Tσακανίκος, Γ. Γιαννακόπουλος, Μ. Λιακοπούλου (σελίδα 27) - Πλήρες άρθρο (Αγγλικά)