Σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα υποδεικνύουν τον ευεργετικό ρόλο της φυσικής άσκησης στην ψυχική υγεία. H μακρόχρονη φυσική άσκηση είναι πιθανό να προάγει τη νευρογένεση και την αγγειογένεση σε άτομα με ψυχικές παθήσεις βελτιώνοντας τις νοητικές λειτουργίες και τη γενικότερη λειτουργικότητά τους. Σε αρκετές περιπτώσεις συστήνεται σθεναρά η συμπερίληψη της φυσικής άσκησης στον θεραπευτικό σχεδιασμό για άτομα με ψυχικές παθήσεις, μεταξύ των οποίων και της σχιζοφρένειας. Σκοπός της παρούσας βιβλιογραφικής ανασκόπησης είναι να μελετηθούν τα τρέχοντα ερευνητικά δεδομένα σχετικά με την επίδραση της φυσικής άσκησης πάνω στη συμπτωματολογία του πρώτου ψυχωσικού επεισοδίου και της σχιζοφρένειας καθώς και να αναζητηθεί τυχόν ύπαρξη προγραμμάτων φυσικής άσκησης κατάλληλων για άτομα με σοβαρές ψυχικές παθήσεις. Πραγματοποιήθηκε αναζήτηση της διεθνούς βιβλιογραφίας καθώς και ελληνικών δημοσιεύσεων αναρτημένων στο διαδίκτυο. Η γλώσσα αναζήτησης ήταν η αγγλική και λήμματα που αναζητήθηκαν ήταν: "schizophrenia", "first episode psychosis", "physical exercise". Από τη μελέτη της βιβλιογραφίας προκύπτει ότι η φυσική άσκηση προσφέρει πολλαπλά οφέλη στα άτομα με σοβαρές ψυχικές παθήσεις όπως είναι ο έλεγχος του σωματικού βάρους, η βελτίωση της καρδιαγγειακής υγείας, η πρόληψη εμφάνισης μεταβολικών παθήσεων με ό,τι θετικό συνεπάγεται από τα ανωτέρω σε σχέση με τη λήψη αντιψυχωσικής αγωγής, καθώς και η βελτίωση των αρνητικών συμπτωμάτων της σχιζοφρένειας, των νοητικών λειτουργιών και της γενικότερης λειτουργικότητας τους μέσω ενεργοποίησης της νευροπλαστικότητας του εγκεφάλου. Ωστόσο, η έναρξη και δέσμευση σε προγράμματα φυσικής άσκησης αντιμετωπίζει πολλά εμπόδια για τον υπό μελέτη πληθυσμό. Φαίνεται ότι όταν τα προσφερόμενα προγράμματα φυσικής άσκησης παρέχουν στους συμμετέχοντες τόσο ευχαρίστηση όσο και ικανοποίηση, προάγουν την προσωπική επιλογή φυσικής δραστηριότητας καθώς και την ευκαιρία για ομαδική αλληλεπίδραση κατά τη διάρκεια της διαδικασίας τότε μεγιστοποιείται η πιθανότητα για δέσμευση σε αυτά. Καθοριστική φαίνεται να είναι η σημασία ενός σταθερού κοινωνικού υποστηρικτικού περιβάλλοντος για την επιτυχία των προγραμμάτων παρέμβασης. Επιπλέον, τονίζεται η ανάγκη να αναπτυχθούν τρόποι σύνδεσης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας με κοινοτικές δομές φυσικής άσκησης και να ενσωματωθούν ειδικοί επαγγελματίες προπονητές μέσα στις υπηρεσίες αυτές. Επιπροσθέτως, ο συγκεκριμένος ερευνητικός τομέας χρειάζεται περισσότερες κλινικές μελέτες ώστε να αναπτυχθούν πιο αποτελεσματικά προπονητικά προγράμματα, τα οποία θα ξεπερνούν την έλλειψη κινήτρου που βιώνουν τα άτομα με σοβαρές ψυχικές παθήσεις. Η εγκατάσταση διαδρόμων γυμναστικής σε δομές ψυχικής υγείας, η εδραίωση συνεργασίας με εξειδικευμένους προπονητές ή κοινοτικά προπονητικά κέντρα και ο εντοπισμός των ατόμων που δύνανται να ωφεληθούν από προγράμματα φυσικής άσκησης αποτελούν κάποιες πρώτες ενέργειες στη διαχείριση του ζητήματος της λειτουργικής αποκατάστασης των ατόμων με σχιζοφρένεια ή πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο.

ΛΕΞΕΙΣ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΥ: Σχιζοφρένεια, πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο, φυσική άσκηση

Κώστας Μακρής, Κωνσταντίνος Κόλλιας

Πλήρες άρθρο σε pdf