Η κλινική και διαγνωστική υπόσταση της παιδιατρικής διπολικής διαταραχής (ΠΔΔ) αναδεικνύεται ως ένα από τα πλέον αμφιλεγόμενα θέματα της σύγχρονης παιδοψυχιατρικής. Με προεξάρχουσα δυσκολία την άτυπη συμπτωματολογική έκφανση, η ΠΔΔ στερείται την κυκλικότητα και την επεισοδιακή φύση που παρουσιάζει η διπολική διαταραχή των ενηλίκων, ενώ χαρακτηρίζεται από παρατεταμένα μανιακά επεισόδια και συναισθηματικούς κατακλυσμούς. Εκτός της ιδιόμορφης κλινικής εικόνας, η μεγαλύτερη διαγνωστική πρόκληση της ΠΔΔ ορίζεται από τη συμπτωματολογική επικάλυψη με τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Συγκεκριμένα, οι δύο διαταραχές μοιράζονται τα χαρακτηριστικά της ευερεθιστότητας, αυξημένης κινητικότητας, λογόρροιας και διάσπασης της προσοχής. Έναντι αυτών των ευρημάτων σχετικά με την αλληλεπικαλυπτόμενη συμπτωματολογία μεταξύ ΠΔΔ και ΔΕΠΥ, η σύγχρονη ερευνητική τάση υπαγορεύει την αναζήτηση μη-συμπτωματολογικών δεικτών για τον ορισμό κλινικών φαινοτύπων. Ειδικότερα σε ψυχικές διαταραχές με θεμελιωμένη βιολογική βάση, το ερευνητικό και κλινικό ενδιαφέρον στρέφεται στη διατύπωση νευροψυχολογικών προφίλ ως διαγνωστικών φαινοτύπων. Πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα συνιστούν τη μοναδικότητα των νευρονοητικών ελλειμμάτων στην ΠΔΔ, στην οποία περιγράφεται δυσλειτουργία σε διάφορους νοητικούς τομείς τόσο κατά τη διάρκεια οξέων επεισοδίων, όπου υπάρχει σοβαρή επιδείνωση των νοητικών ελλειμμάτων αλλά και κατά τη νορμοθυμική φάση της διαταραχής. Σχετικά με τη νευροψυχολογική αξιολόγηση στη ΔΕΠΥ, τα ευρήματα από πρόσφατες έρευνες καταδεικνύουν ελλείμματα κυρίως στους νοητικούς τομείς της μνήμης εργασίας, φωνητικής μνήμης και αναστολής απόκρισης. Επίσης, οι διαρκείς εξελίξεις στον τομέα της νευροαπεικόνισης διαδραματίζουν σοβαρό ρόλο στη διατύπωση διακριτών νευροψυχολογικών προφίλ στην ΠΔΔ και ΔΕΠΥ. Πληθώρα νευροαπεικονιστικών μελετών σε πληθυσμούς με διπολική διαταραχή αναδεικνύουν ανωμαλίες στο μεταιχμιακό σύστημα, σε φλοιικές και υποφλοιικές δομές ενώ μετα-αναλυτικά δεδομένα βασισμένα στην τεχνική μορφομετρίας ογκοστοιχείων εντοπίζουν ανωμαλίες στον ραχιαίο έξω και έσω-προμετωπιαίο φλοιό. Στο επίπεδο νευροαπεικονιστικών ευρημάτων στη ΔΕΠΥ, έρευνες που εστίασαν στη νευροψυχολογική επίδοση κατά τη διάρκεια συναισθηματικής δοκιμασίας Stroop έδειξαν αυξημένη δραστηριότητα στα κέντρα που είναι υπεύθυνα για την ταχύτητα επεξεργασίας και σημαντικά περιορισμένο ρόλο της διατηρούμενης προσοχής. Επίσης, ευρήματα που υποστηρίζουν την ύπαρξη συνεξάρτησης μεταξύ ρύθμισης συναισθήματος και ελέγχου αναστολής, περιπλέκουν την ήδη θολή εικόνα των νευρονοητικών ελλειμμάτων στη ΔΕΠΥ. Τα παραπάνω ευρήματα σχετικά με τους νευροβιολογικούς μηχανισμούς των νοητικών ελλειμμάτων στην ΠΔΔ πα- ρέχουν δεδομένα για την αποσαφήνιση ενός συγκεκριμένου νευροψυχολογικού προφίλ, τη σχέση μεταξύ κλινικών φάσεων και νευροψυχολογικής επίδοσης και τη συνεξάρτηση μεταξύ δημιουργίας και ρύθμισης συναισθήματος σε παιδιά με ΠΔΔ.

Λέξεις ευρετηρίου: Διπολική διαταραχή, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας, νευροψυχολογική αξιολόγηση, διάγνωση.

Φ. Ζαραβίνος-Τσάκος, Γερ. Κολαΐτης (σελίδα 332)

Πλήρες άρθρο σε pdf (Αγγλικά)