Προϋπάρχοντα ευρήματα και το μοντέλο διάθεσης-στρες (diathesis-stress model) δείχνουν ότι το στρες ως περιβαλλοντικός παράγοντας μπορεί να λειτουργήσει πυροδοτικά στην εμφάνιση ψυχιατρικών νόσων, όπως διαταραχές του ψυχωσικού φάσματος, διαταραχές της διάθεσης και αγχώδεις διαταραχές σε άτομα με υποκείμενη ευαλωτότητα. Σκοπός της παρούσης μελέτης ήταν ο προσδιορισμός της χρονικής περιόδου της στρατιωτικής θητείας κατά την οποία συνηθέστερα εκδηλώνεται η οποιαδήποτε κλινικής σπουδαιότητας συμπτωματολογία, θεωρώντας ότι το στρες της θητείας και της προσαρμογής στις απαιτήσεις της είναι κοινό για όλους τους στρατεύσιμους. Σε αναδρομική μελέτη αρχείου για τα έτη 2017–2018 εντοπίστηκαν οι άρρενες στρατιώτες που νοσηλεύτηκαν στην Ψυχιατρική κλινική του 414 ΣΝΕΝ με διαγνώσεις F20–29, F30–39 και F40–F48 κατά ICD-10. Εξετάστηκε ο αριθμός των νοσηλειών ανά κλινική διάγνωση και ο χρόνος εμφάνισης, όσον αφορά στον μήνα θητείας κάθε νοσηλευόμενου, της αντίστοιχης κλινικής διαταραχής. Εξετάστηκαν συνολικά 139 περιστατικά, τα 118 εκ των οποίων αφορούσαν σε διαταραχές με διαγνώσεις F20–29, F30–39 και F40–F48. Το 53% των νοσηλειών έλαβε χώρα τους πρώτους δύο μήνες θητείας από σύνολο εννέα μηνών. Διαπιστώθηκε ότι ο κίνδυνος νόσησης τους δύο πρώτους μήνες θητείας ήταν στατιστικά σημαντικότερος (OR=0,210, p=0,001), εάν αφορούσε σε διαταραχή του σχιζοφρενικού φάσματος (F20–29) σε σχέση με διαταραχές F30–39 και F40–F48. Μετά από προσαρμογή της ανάλυσης για παράγοντες σύγχυσης, όπως η κληρονομικότητα για ψυχιατρική νόσο, η αστικότητα, το ιστορικό χρήσης ουσιών ή η ηλικία νόσησης, ο κίνδυνος νοσηλείας τούς δύο πρώτους μήνες συνέχισε να προβλέπεται κατά στατιστικά σημαντικό τρόπο από νόσηση με διαταραχή F20–29 (OR=0,255, p=0,022) σε σύγκριση με άλλες διαγνώσεις. Τα άτομα με προδιάθεση για ανάπτυξη ψυχωσικής διαταραχής φαίνεται ότι έχουν χαμηλότερο ουδό ανοχής στο στρες και ενδεχομένως νοσούν νωρίτερα κατά τη διάρκεια της επίδρασης τού στρες της θητείας σε σύγκριση με άτομα με προδιάθεση ανάπτυξης διαταραχών διάθεσης ή αγχωδών διαταραχών. Το στρες κατά τη διάρκεια της θητείας είναι μείζονος σπουδαιότητας για την εμφάνιση όλου του φάσματος της ψυχοπαθολογίας, ιδιαίτερα σε ευάλωτα άτομα. Η ανάπτυξη στρατηγικών πρόληψης και έγκαιρης παρέμβασης κρίνονται ως ιδιαίτερης σημασίας για τους στρατεύσιμους. Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης συμφωνούν με το μοντέλο στρες-διάθεσης και επιπρόσθετα υποδεικνύουν ότι τα άτομα που μετέπειτα αναπτύσσουν διαταραχή ψυχωσικού φάσματος, έχουν μεγαλύτερη ευαλωτότητα στην επίδραση του στρες.

Λέξεις ευρετηρίου: Μοντέλο διάθεσης-στρες, πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο, ψυχοκοινωνικό στρες, έγκαιρη παρέμβαση.

Χ. Χασιροπούλου, Ν. Σιούτη, Θ. Μουγιάκος, Σ. Δημητρακόπουλος (σελίδα 291)

Πλήρες άρθρο σε pdf (Αγγλικά)