Η παρούσα μελέτη στοχεύει στην αξιολόγηση μιας ψυχοεκπαιδευτικής παρέμβασης σε ομάδες συγγενών των οποίων οι ασθενείς πάσχουν από σχιζοφρένεια ή σχιζοσυναισθηματική διαταραχή. Διερευνάται αφενός η επίδρασή της στην οικογένεια και αφετέρου η επίδρασή της στην πορεία της ίδιας της νόσου του ασθενούς. Στη μελέτη συμμετείχαν 131 συγγενείς. Οι 83 αποτέλεσαν την ομάδα παρέμβασης και οι 48 την ομάδα ελέγχου. Η ψυχοεκπαιδευτική παρέμβαση περιελάμβανε εκπαίδευση των συγγενών γύρω από τη νόσο, εκπαίδευση σε δεξιότητες επικοινωνίας, εκπαίδευση σε τεχνικές επίλυσης προβλήματος, συνδυάζοντας εκπαιδευτικές και ψυχοθεραπευτικές τεχνικές. Κάθε συγγενής της ομάδας παρέμβασης συμμετείχε σε μία από τις πέντε ομάδες συγγενών που πραγματοποιήθηκαν. Η καθεμία ομάδα ολοκληρώθηκε σε 18 συνεδρίες. Οι ασθενείς τους, καθώς και οι συγγενείς και οι ασθενείς της ομάδας ελέγχου δεν έλαβαν καμία ψυχοεκπαιδευτική παρέμβαση και συνέχισαν κατά το ερευνητικό διάστημα τη θεραπεία ρουτίνας. Πραγματοποιήθηκαν τρεις μετρήσεις, σε διάστημα ενός έτους. Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν ήταν μεταξύ άλλων η Κλίμακα Οικογενειακής Επιβάρυνσης, η Κλίμακα Οικογενειακών Συνηθειών, το Ερωτηματολόγιο Γενικής υγείας (GHQ-28), η Κλίμακα για την κατάθλιψη (CES-D), το Ερωτηματολόγιο Καταγραφής των Στάσεων (ΟΜΙ), δύο κλίμακες αξιολόγησης των γνώσεων γύρω από την ασθένεια και ερωτηματολόγια προσδοκιών και ανατροφοδότησης από την ομάδα. Επίσης συλλέχθηκαν τα κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά των ασθενών και συγγενών και στοιχεία γύρω από την πορεία της ασθένειας. Διερευνήθηκε ο αριθμός των νοσηλειών των ασθενών (n=91) κατά τη διάρκεια του ερευνητικού χρόνου και διαπιστώθηκε ότι υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ ομάδας και μέτρησης. Βρέθηκε ότι ενώ οι νοσηλείες που είχαν οι ασθενείς των δύο ερευνητικών ομάδων το έτος πριν τη μελέτη δεν διέφεραν σημαντικά (x²=0,54, p=0,46), διέφεραν όμως έναν χρόνο μετά την παρέμβαση, όπου οι ασθενείς της ομάδας παρέμβασης είχαν στατιστικά σημαντικά λιγότερες νοσηλείες έναντι των ασθενών της ομάδας ελέγχου. (x²=4,58, p=0,032). Ως προς τη «συμμόρφωση» στη φαρμακευτική αγωγή πραγματοποιήθηκαν δύο στατιστικοί έλεγχοι, λαμβάνοντας υπόψη ότι ασθενείς που ξεκινούν με πολύ καλή συμμόρφωση δεν μπορούν να βελτιωθούν, ενώ όσοι ξεκινούν με κακή συμμόρφωση δεν μπορούν να χειροτερέψουν. Στον πρώτο έλεγχο, ο οποίος αφορούσε σε ασθενείς με περιθώριο βελτίωσης ή επιδείνωσης της «συμμόρφωσης», καταγράφηκε βελτίωση σε 12 ασθενείς της ομάδας παρέμβασης. Το εύρημα είναι στατιστικά σημαντικό (p=0,0005). Ο δεύτερος στατιστικός έλεγχος περιελάμβανε όλους τους ασθενείς οι οποίοι έδιναν σαν αρχική απάντηση, ως προς τη «συμμόρφωση» όποια τιμή κατώτερη της «πολύ καλής». Στην ομάδα παρέμβασης επρόκειτο για 32 ασθενείς, για 14 από τους οποίους υπήρξε βελτίωση της συμμόρφωσης κατά το ερευνητικό έτος. Η διαχρονική αυτή μεταβολή είναι στατιστικά σημαντική (p=0,0014). Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι η συμμετοχή των συγγενών σε ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες οδηγεί σε στατιστικά σημαντική βελτίωση της πορείας των ασθενών με χαρακτηριστικά ευρήματα τη μείωση των νοσηλειών και τη βελτίωση της «συμμόρφωσης» στη φαρμακευτική αγωγή. Ταυτόχρονα έχει σημαντική θετική επίδραση στην ψυχική υγεία των ίδιων των συγγενών. Η μελέτη δείχνει ότι η ψυχοεκπαίδευση των συγγενών αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο στη βελτίωση της πορείας του ασθενούς και στην ενδυνάμωση της οικογένειας που τον φροντίζει. Η εφαρμογή της στον ελληνικό χώρο αποτελεί μια αναγκαιότητα και η διάδοσή της μια συνεχή πρόκληση.

Λέξεις κλειδιά: Ψυχοεκπαίδευση, ομαδικές παρεμβάσεις, σχιζοφρένεια, συμπεριφορική θεραπεία οικογένειας, συγγενείς.

Α. Πάλλη, Α. Καλαντζή-Αζίζι, Δ.Ν. Πλουμπίδης, Κ. Κοντοάγγελος, Μ. Οικονόμου (σελίδα 243) - Πλήρες άρθρο