Η εσκεταμίνη είναι ένας μη εκλεκτικός, συναγωνιστικός ανταγωνιστής του N-μεθυλ-D-ασπαρτικού (NMDA) υποδοχέα στον εγκέφαλο. Μέσω του ανταγωνισμού για τον υποδοχέα NMDA, η εσκεταμίνη προκαλεί παροδική αύξηση στην έκλυση γλουταμινικού, οδηγώντας σε αυξήσεις της νευροτροφικής σηματοδότησης και αποκατάσταση της συναπτικής λειτουργίας στις περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη ρύθμιση της διάθεσης και τη συναισθηματική συμπεριφορά. Αρκετές τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές έχουν δείξει την αποτελεσματικότητά της στη μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης σε ορισμένα άτομα, παρά τις βραχυπρόθεσμες παρενέργειές της που περιλαμβάνουν κυρίως διάσχιση, ζάλη, ναυτία και αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Το 2019, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των Ηνωμένων Πολιτειών (FDA) καθώς και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων ενέκριναν τη χρήση ρινικού εκνεφώματος εσκεταμίνης σε συνδυασμό με ένα από του στόματος αντικαταθλιπτικό φάρμακο για την ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη σε ενήλικες. Η μελέτη μας είχε ως στόχο να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητά αυτής της νέας θεραπευτικής πρότασης σε μια σειρά περιπτώσεων πέντε Ελλήνων ασθενών με ανθεκτική κατάθλιψη. To ρινικό εκνέφωμα εσκεταμίνης χορηγήθηκε υπό ιατρική επίβλεψη σε συνδυασμό με ένα από του στόματος αντικαταθλιπτικό, Τα καταθλιπτικά συμπτώματα αξιολογήθηκαν σε τρία χρονικά σημεία (έναρξη θεραπευτικής παρέμβασης, λήξη θεραπείας, ένα έτος μετά τη θεραπεία) χρησιμοποιώντας τηn κλίμακα αξιολόγησης κατάθλιψης Montgomery–Åsberg (MADRS), το ερωτηματολόγιο υγείας ασθενών PHQ-9, την κλίμακα κλινικής παγκόσμιας εντύπωσης CGI, και το ερωτηματολόγιο αντιληπτών ελλειμμάτων για την κατάθλιψη (PDQ-D). Πιθανές παρενέργειες εκτιμήθηκαν χρησιμοποιώντας την κλίμακα καταστολής διέγερσης Richmond (RASS), την κλίμακα αναπηρίας Sheehan (SDS), την κλίμακα διασπαστικών καταστάσεων CADSS και έναν προκαθορισμένο κατάλογο ανεπιθύμητων (AE) και σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών (SAE). Οι ασθενείς ακολούθησαν ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό πρόγραμμα για 7 έως 12 μήνες αναλόγως της επίτευξης επαρκούς ανταπόκρισης. Η στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων αποκάλυψε σημαντική βελτίωση (p<0,05) σε όλες τις κλίμακες που χρησιμοποιήθηκαν. Όλοι οι συμμετέχοντες διατήρησαν το επίπεδο βελτίωσης στο follow-up μετά από 12 μήνες. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες βρέθηκαν να είναι ήπιες και ανεκτές. Αξίζει να σημειωθεί ότι σημαντικές παρενέργειες αναφέρθηκαν μόνο από τους δύο ασθενείς με συννοσηρά στοιχεία προσωπικότητας. Τα αποτελέσματα, παρόλο που προέκυψαν από μικρό δείγμα ασθενών, υποδεικνύουν τη θετική επίδραση της εσκεταμίνης στη σταθερή μείωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων ασθενών με ανθεκτική κατάθλιψη, ακόμη και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.

ΛΕΞΕΙΣ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΥ: Εσκεταμίνη, ανθεκτική κατάθλιψη, διαταραχές διάθεσης, θεραπευτική παρέμβαση, αντικαταθλιπτικό ταχείας δράσης.

Πέτρος Φωτιάδης, Ελένη Τσαλκιτζή, Δημέλλης Δήμος, Ράντης Κωνσταντίνος, Tσιμπιρής Αθανάσιος, Γεώργιος Πάγκαλος

Πλήρες Άρθρο σε pdf (Αγγλικά)