Στη φιλοσοφία, η προθετικότητα σχετίζεται με την κατευθυντικότητα τη σχετικότητα ή την αναφορικότητα των ψυχικών φαινομένων. Φαίνεται να έχει στενή σχέση με την ψυχική αναπαράσταση, τη συνειδητότητα, καθώς και με εξελικτικά επιλεγμένες λειτουργίες. Η φυσικοποίηση της προθετικότητας με περιγραφικούς ή λειτουργικούς όρους αποτελεί έναν απο τους σημαντικότερους σκοπούς της φιλοσοφίας του νου. Τέτοια αιτιακά μοντέλα είναι χρήσιμα, συνδέοντας τις αρχές της προθετικότητας και της αιτιότητας. Για παράδειγμα, ο εγκέφαλος περιέχει ενα σύστημα αναζήτησης που είναι υπεύθυνο για την ικανότητα για εγγενή ορμή προς κάτι ή προς το να θέλουμε κάτι. Αυτό συνδέεται με τη συναισθηματική μάθηση, τη συμπεριφορά αναζήτησης, την αναζήτηση μάθησης, αλλά και με τα συστήματα ομοιόστασης και ηδονής. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι τέτοια συστήματα του εγκεφάλου αναπαριστούν κομμάτια ενός ευρέως συστήματος προθετικότητας, ενώ μη-γραμμικές δυναμικές μπορούν να εξηγήσουν την πολύπλοκη συμπεριφορά αυτών των χαοτικών και ασαφών συστημάτων. Ιστορικά, το μη-γραμμικό μοντέλο καταστροφής έχει χρησιμοποιηθεί στην πρόβλεψη συμπεριφορών στο χώρο της υγείας. Το μοντέλο αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί σχετικά μικρές αλλαγές μιας παραμέτρου μπορεί να καταλήξουν σε καταστροφικές αλλαγές στην κατάσταση του συστήματος. Εάν η απώτερη επικινδυνότητα είναι χαμηλή, τότε η εγγύς επικινδυνότητα θα συνδέεται γραμμικά με την ψυχοπαθολογία. Εάν όμως η απώτερη επικινδυνότητα είναι υψηλή, τότε η εγγύς επικινδυνότητα θα συνδέεται μη-γραμμικά με την ψυχοπαθολογία. Μικρές αλλαγές της εγγύς επικινδυνότητας θα προδικάζουν μια ξαφνική υποτροπή και μια ελάχιστη διατάραξη θα προδιαθέτει σε κατράρριψη χωρίς επιστροφη. Η φάση της υστέρησης εξηγεί επίσης γιατί το δίκτυο παραμένει ενεργές, αν και τα γεγονότα που οδήγησαν στην ενεργοποίηση έχουν εκλείψει. Φαίνεται οτι στους ψυχωτικούς ασθενείς υπάρχει διαταραχή της προθετικότητας εξαιτίας ακαταλληλότητας του προθετικού αντικειμένου ή σύνδεσης, ή παντελής απουσία του προθετικού αντικειμένου. Στην ψύχωση, η διαταραχή αυτή φαίνεται να συμβαίνει μέσω ενός πολυπαραγοντικού, μη-γραμμικού και κυμαινόμενου προτύπου προθετικότητας. Απώτερος σκοπός είναι η καλύτερη κατανόηση της υποτροπής. Η αιφνίδια κατέρριψη στο μοντέλο αυτο μπορεί να εξηγηθεί απο την ύπαρξη ενός ευάλωτου προθετικού συστήματος, παρά απο την εμφάνιση ενός στρεσσογόνου γεγονότος. Το μοντέλο καταστροφής μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να μετακινηθούν πέρα από τον υστερετικό κύκλο, και οι στρατηγικές για βιώσιμο χειρισμό αυτών των καταστάσεων θα πρέπει να βασίζονται στη διατήρηση της ανθεκτικότητας. Εστάζοντας στις διαταραχές της προθετικότητας μπορούμε να εμβαθύνουμε και να εμπλουτίσουμε την κατανόησή μας σχετικά με τις πυρηνικές διαταραχές που ενέχονται σε ποικίλες ψυχικές διαταραχές, περιλαμβανομένης της ψύχωσης.

ΛΕΞΕΙΣ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΥ: Προθετικότητα, ψύχωση, σχετικότητα, κατευθυντικότητα μοντέλο καταστροφής, μη-γραμμική μοντελοποίηση.

Ορέστης Γιωτάκος

Πλήρες Άρθρο σε pdf (Αγγλικά)