Το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Κέρκυρας ιδρύθηκε το 1838 από την Ιόνιο Πολιτεία. Ο εσωτερικός κανονισμός του ψηφίστηκε το 1860 και μετά την ένωση των Ιονίων νήσων το 1864, υιοθετήθηκε από το ελληνικό κράτος. Ήταν το μοναδικό ψυχιατρικό Νοσοκομείο μέχρι την ίδρυση του Δρομοκαΐτειου στην Αθήνα το 1887. Στη μακρά ιστορία του διακρίνουμε έναν τοπικό χαρακτήρα των εισαγωγών του, κυρίως από την Κέρκυρα και τα νησιά του Ιονίου και αργότερα από τη γειτονική Ήπειρο και Δυτική Ελλάδα. Ως τη δεκαετία του 1950, σημειώνουμε προσπάθειες βελτίωσης των κτιρίων και της φροντίδας των ασθενών, αλλά επίσης μακρούς χρόνους νοσηλείας και υψηλά ποσοστά θανάτων. Απομονωμένο ίδρυμα μέχρι την ένταξή του το 1983 στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Έκλεισε το 2006, μετά από μια μακρά διαδικασία μεταρρύθμισης, που ξεκίνησε το 1986. Στη θέση του υπάρχει σήμερα ένα δίκτυο κοινοτικών ψυχιατρικών μονάδων φροντίδας και αποκατάστασης. Η παρούσα ερευνητική εργασία μελετά τον χρόνο εμφάνισης, αλλά και απόσυρσης, των κυριότερων διαγνώσεων, στα βιβλία ασθενών του νοσοκομείου.. Συνολικά έχουν καταγραφεί 15844 εισαγωγές, από το 1838 έως το 2000. Σημειώνουμε τον χρόνο πρώτης περιγραφής μιας διάγνωσης στην Ευρωπαϊκή και Ελληνική βιβλιογραφία, σε σχέση με την παρουσία της στα μητρώα του ιδρύματος. Η ευρεία διάγνωση της άνοιας τον 19ο αιώνα περιέγραφε και εικόνες χρόνιας σχιζοφρένειας. Οι διαγνώσεις της λυπομανίας (από το 1855 ως το 1888), των μονομανιών (από το 1845 ως το 1885) και της εκφυλογενούς φρενοπάθειας (από το 1902 και καθυστερημένα ως το 1952) συνδέθηκαν με την τύχη των σχετικών θεωριών. Είναι αναμενόμενος ο μεγάλος αριθμός διαγνώσεων σχιζοφρένειας, με την πρώτη το 1915. Η συγγενής προς τη σχιζοφρένεια πρωτόγονος άνοια (dementia praecox) και πρώιμος άνοια καταγράφονται από το 1862 ως το 1945. Σε όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του νοσοκομείου παρατηρείται ένας μεγάλος αριθμός περιστατικών μανίας και μελαγχολίας. Από το 1859 καταγράφεται επίσης o διαλείπων ή κυκλικός χαρακτήρας αυτών των συμπτωμάτων και από το 1916 η μανιοκαταθλιπτική φρενοπάθεια/ ψύχωση του Kraepelin. Η προϊούσα γενική παράλυση (σύφιλη του Κ.Ν.Σ.) θα εξαφανιστεί το 1950, με τη χρήση αντιβιοτικών. Από το τέλος του 19ου αιώνα, η έννοια της ψύχωσης αντικατέστησε σε μεγάλο βαθμό τη φρενοπάθεια, ή τη φρενίτιδα. Παρουσιάζονται επίσης οι καταγραφές πολλών άλλων διαγνώσεων. Από τη δεκαετία του 1940, παρατηρούμε εκτεταμένη χρήση του «συνδρόμου» για να περιγραφούν, τόσο κλινικές εικόνες ψύχωσης, όσο και συναισθηματικών διαταραχών. Αυτό πιθανά σχετίζεται με τη διάθεση της ιατρικής διεύθυνσης για μια πιο ελεύθερη χρήση των διαγνώσεων, σε σχέση με τα γνωστά νοσογραφικά συστήματα. Η ομογενοποίηση των διαγνώσεων στην Ελλάδα έγινε ουσιαστικά με τη χρήση του ICD 10, από τη δεκαετία του 1990.
ΛΕΞΕΙΣ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΥ: Ψυχιατρικό νοσοκομείο Κέρκυρας, ψυχιατρική διάγνωση, ιστορία ψυχιατρικής, νοσολογία, ταξινόμηση, ψυχοπαθολογία.
Δημήτρης Πλουμπίδης, Ιωάννης Τριανταφυλλούδης, Πενταγιώτισσα Στεφανάτου, Ζαχαρίας Καλογεράκης