Ο εγκέφαλος είναι το όργανο με τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε λίπος. Τα λιπίδια της κυτταρικής μεμβράνης επηρεάζουν τη θέση και τη λειτουργία των μεμβρανικών πρωτεϊνών και με αυτόν τον τρόπο ρυθμίζουν διάφορες λειτουργίες τους. Επομένως μεταβολές στη λιπιδική σύσταση της κυτταρικής μεμβράνης μπορεί να τροποποιούν το μικροπεριβάλλον και άρα λειτουργίες των πρωτεϊνών, όπως η νευρομεταβίβαση. Μερικές από τις πρώτες μελέτες αναφέρονται στην αρνητική συσχέτιση των επιπέδων χοληστερόλης ορού με κατάθλιψη, αυτοκτονικότητα και διαταραχές συμπεριφοράς. Αρκετές μελέτες –αλλά όχι όλες – αναφέρουν μείωση των επιπέδων των ω-3-πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (ω-3-PUFA) στο πλάσμα ή τη μεμβράνη των ερυθροκυττάρων σε ασθενείς με κατάθλιψη, διπολική διαταραχή ή μετά από απόπειρα αυτοκτονίας, ενώ έχουν αναφερθεί σε ορισμένες περιπτώσεις θετικά αποτελέσματα μετά από χορήγησή τους. Ο ρόλος των ω3-PUFA στις συναισθηματικές διαταραχές αποδίδεται στις δράσεις τους στη νευρομεταβίβαση και τη νευροπλαστικότητα καθώς και τις αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες. Μειωμένα επίπεδα ω-3-PUFA έχουν βρεθεί στα ερυθροκύτταρα ή τα αιμοπετάλια σχιζοφρενών ασθενών. Μελέτες έδειξαν αυξημένο ρυθμό αποδόμησης των φωσφολιπιδίων και μειωμένη αναλογία ενσωμάτωσης ω-3-PUFA στα φωσφολιπίδια σχιζοφρενών, πιθανώς λόγω αυξημένης δραστηριότητας της φωσφολιπάσης Α2, ενός ενζύμου με σημαντικό ρόλο στις διεργασίες μετάδοσης του σήματος. Διατροφή ανεπαρκής σε ω-3 PUFA ενδέχεται να αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης σχιζοφρένειας, ενώ δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε αυτά μπορεί να έχει προστατευτικό ρόλο έναντι της νόσου και θετική επίδραση στην πορεία της. Αν και η αξία της χορήγησής τους ως μονοθεραπείας δεν έχει καταδειχθεί, μελετάται η χρησιμότητά τους ως θεραπεία ενίσχυσης της φαρμακευτικής αγωγής. Ορισμένοι συγγραφείς θεωρούν ότι δυσλειτουργία της μεταβολικής οδού των σφιγγολιπιδίων, που οδηγεί σε συσσώρευση κεραμιδίων, μπορεί να ευθύνεται για διαταραχές της διάθεσης και αγχώδεις διαταραχές καθώς επίσης και για τη διέγερση μηχανισμών φλεγμονής ή οξειδωτικού στρες, οι οποίοι πιθανώς ενοχοποιούνται για τα σωματικά συμπτώματα της κατάθλιψης. Υπάρχουν ουσίες που φαίνεται να συνδυάζουν αναστολή της σφιγγομυελινάσης (ενζύμου που καταλύει την παραγωγή κεραμιδίων) και αντικαταθλιπτική δράση. Παρά την πληθώρα σχετικών μελετών πολλά σημεία παραμένουν ακόμη αδιευκρίνιστα. Πάντως, η τρέχουσα έρευνα εστιάζει κυρίως στην αξία της προληπτικής (ιδιαίτερα κατά την περιγεννητική περίοδο) ή θεραπευτικής χορήγησης ω-3-PUFA καθώς και στην ανάπτυξη αναστολέων της σφιγγομυελινάσης για την αντιμετώπιση ψυχικών διαταραχών.

Λέξεις ευρετηρίου: Συναισθηματικές διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, σχιζοφρένεια, χοληστερόλη, ω-3-πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, κεραμίδια.

Στ. Θεοδωροπούλου, Α.Γ. Γιαλούρης (σελίδα 129)

Πλήρες άρθρο σε pdf