Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ΗΣΘ) αποτελεί την παλαιότερη –και τη μόνη– από τις πρώτες βιολογικές θεραπείες που παραμένει σε χρήση στην ψυχιατρική. Με αφορμή τη συμπλήρωση 80 ετών από την ανακάλυψή της επιχειρείται η παρουσίαση της σύγχρονης εφαρμογής της. Πρόκειται για ασφαλή μέθοδο, υψηλής αποτελεσματικότητας, η οποία εφαρμόζεται στις μείζονες ψυχιατρικές διαταραχές όπως οι συναισθηματικές διαταραχές και η σχιζοφρένεια όταν υπάρχει οξεία επιδείνωση των ψυχωσικών συμπτωμάτων ή αν προεξάρχουν κατατονικά συμπτώματα. Η ΗΣΘ έχει επίσης χρησιμοποιηθεί με καλά αποτελέσματα στη νόσο Parkinson, στο οξύ συγχυτικό παραλήρημα, στο κακόηθες νευροληπτικό σύνδρομο, στον αυτισμό και στην κατάθλιψη και διέγερση ασθενών με άνοια. Απόλυτες αντενδείξεις για τη χρήση της δεν υπάρχουν. Ωστόσο, θεωρείται υψηλού ρίσκου θεραπεία σε ασθενείς με αυξημένη ενδοκράνια πίεση, πρόσφατο έμφραγμα του μυοκαρδίου, πρόσφατο ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή εγκεφαλική αιμορραγία, αγγειακό ανεύρυσμα, αποκόλληση αμφιβληστροειδούς και φαιοχρωμοκύτωμα. Οι νεότερες γενετικές και νευροαπεικονιστικές τεχνικές έχουν συμβάλει στην περαιτέρω διερεύνηση του μηχανισμού δράσης της, ο οποίος ωστόσο παραμένει αδιευκρίνιστος. Η εξέλιξη της μεθόδου μέσω σειράς τεχνικών βελτιώσεων έχει περιορίσει σημαντικά τις ανεπιθύμητες ενέργειες. Έτσι, η τροποποιημένη ΗΣΘ θεωρείται αποτελεσματική και ασφαλής θεραπεία ακόμη και σε ειδικούς πληθυσμούς, όπως οι γηριατρικοί ασθενείς, οι έφηβοι και οι εγκυμονούσες ασθενείς. Το ποσοστό θνησιμότητος είναι πολύ χαμηλό, συγκρίσιμο με εκείνο των ήσσονος βαρύτητας ιατρικών πράξεων όπου απαιτείται αναισθησία. Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι κεφαλαλγία, ναυτία, μυαλγίες και το μετακριτικό οξύ συγχυτικό παραλήρημα, ενώ οι σοβαρότερες προέρχονται από το καρδιαγγειακό σύστημα. Στις ανεπιθύμητες ενέργειες από τις ανώτερες νοητικές λειτουργίες, ιδίως στη διαταραχή της μνημονικής λειτουργίας αν και παροδική, εστίασε ο σκεπτικισμός ενάντια στη θεραπεία. Οι μείζονες ψυχιατρικές διαταραχές αποτελούν χρόνιες, υποτροπιάζουσες διαταραχές. Τα ποσοστά υποτροπής μετά από την επιτυχημένη εφαρμογή ΗΣΘ είναι ιδιαίτερα υψηλά αν δεν ακολουθήσει κάποια θεραπευτική παρέμβαση. Η φαρμακοθεραπεία ή η συνεχιζόμενη ΗΣΘ μειώνουν εξίσου τα ποσοστά υποτροπής στο 40%. Η συνεχιζόμενη ΗΣΘ ή η ΗΣΘ συντήρησης σε συγχορήγηση με φαρμακοθεραπεία συμβάλλει ουσιαστικά στην αποτροπή υποτροπής του παρόντος ή στην επανεμφάνιση νέου επεισοδίου. Η σταδιακή διακοπή των συνεδριών στην οξεία αντιμετώπιση ενός επεισοδίου και η εξατομικευμένη συνεχιζόμενη ΗΣΘ και ΗΣΘ συντήρησης σύμφωνα με τις ανάγκες του ασθενούς αποτελούν τη βέλτιστη ιατρική πρακτική. Συμπερασματικά, παρά την εντυπωσιακή πρόοδο στη φαρμακοθεραπεία και στις βιολογικές μη φαρμακευτικές θεραπείες, η ΗΣΘ παραμένει μια πολύτιμη, αναντικατάστατη θεραπεία για τις σοβαρές, ανθεκτικές στη θεραπεία, μείζονες ψυχιατρικές διαταραχές.

Λέξεις ευρετηρίου: Ηλεκτροσπασμοθεραπεία, μείζονες ψυχιατρικές διαταραχές, ενδείξεις, αποτελεσματικότητα.

Σ.Χ. Καλιώρα, Ι.Μ. Ζέρβας, Γ.Ν. Παπαδημητρίου (σελίδα 291)

Πλήρες άρθρο σε pdf