Η έννοια των ψυχοσωματικών διαταραχών, όπως ορίζονται από τη σύγχρονη ιατρική, ήταν δύσκολο να γίνει αντιληπτή από τους αρχαίους Έλληνες ιατρούς. Στο γεγονός αυτό συνετέλεσαν δύο βασικοί λόγοι. Ο ένας ήταν ότι οι ιατροί στην Ελληνική αρχαιότητα είχαν διαμορφώσει την αντίληψη ότι οι ψυχικές νόσοι που αναγνωρίζονταν εκείνους τους χρόνους, δηλαδή η μανία, η μελαγχολία, η φρενίτιδα, ο κάρος, ο λήθαργος, η αποπληξία, αλλά ακόμη και η επιληψία, όπως πίστευαν τότε, ήταν αποτέλεσμα της διαταραχής των βασικών στοιχείων του σώματος, η ισορροπία των οποίων συντελούσε στην εγγύηση για τη διατήρηση της υγείας. Έτσι ανάλογα με τη σχολή ιατρικής σκέψης που ακολουθούσε κάθε ιατρός στην αρχαιότητα οι ψυχικές, αλλά και οι σωματικές νόσοι ήταν αποτέλεσμα διαφόρων διαταραχών, όπως της δυσκρασίας των χυμών του σώματος για τους ιατρούς της Δογματικής σχολής που ακολουθούσε τις ιπποκρατικές αρχές ή της διαταραχής των ποιοτικών χαρακτηριστικών των χυμών και του πνεύματος (αέρα), όπως θεωρούσαν οι ιατροί της Πνευματικής σχολής, αλλά ακόμη της στένωσης ή της διάτασης των πόρων όπως έκριναν οι ιατροί της Μεθοδικής σχολής. Βέβαια δεν απουσίασε η αντίληψη ότι οι νόσοι ήταν αποτέλεσμα συνδυασμού των προηγούμενων θεωριών, όπως συμπέραιναν οι ιατροί που συγκροτούσαν την Εκλεκτική σχολή. Ο δεύτερος λόγος ήταν ότι οι αρχαίοι ιατροί δεν μπορούσαν να αντιληφθούν την αυτοτέλεια του ψυχικού κόσμου του ανθρώπου ως στοιχείο της ανθρώπινης φύσης, στο οποίο όμως, οι συναισθηματικές διαταραχές και η μη-φυσιολογική διανοητική επεξεργασία των ερεθισμάτων από το κοινωνικό, πολιτισμικό και φυσικό περιβάλλον του ατόμου θα δρούσαν ενδεχομένως επιβαρυντικά στην πρόκληση της ψυχικής διαταραχής. Παρόλ’ αυτά, δεν διέλαθε της προσοχής των ιατρών αυτών ότι σε αρκετές περιπτώσεις η ψυχική διαταραχή ήταν η αιτία για την παρουσία σωματικών προβλημάτων, όπως παρατήρησαν οι ιατροί που συνέγραψαν τα έργα της Ιπποκρατικής Συλλογής, ο Σωρανός ο Εφέσιος (1ος–2ος μ.Χ. αι.), ο Γαληνός (1ος–2ος μ.Χ. αι.), ο Αρεταίος ο Καππαδόκης (1ος–2ος ή 4ος μ.Χ. αι.) και ο Κέλιος ο Αυρηλιανός (5ος μ.Χ. αι.). Στα διάφορα έργα αυτών των ιατρών υπάρχουν οι παρατηρήσεις για την πρόκληση έντονης εφίδρωσης, τρόμου, ταχυπαλμιών, διατροφικών διαταραχών, κρίσεων υστερίας ή ακόμη και θανάτου εξαιτίας συναισθηματικών διαταραχών που σαφώς εντάσσονται στο πλαίσιο των ψυχοσωματικών προβλημάτων, όπως ορίζονται από τη σύγχρονη ιατρική. Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι συναισθηματικές διαταραχές που κατέγραφαν μέσα από την εμπειρική τους παρατήρηση οι ιατροί της αρχαιότητας, δεν κατατάσσονταν στις ψυχικές νόσους, όπως ορίζονταν στην αρχαιότητα, αλλά αποτελούσαν έντονα συναισθήματα ή ακόμη και συμπεριφορές που οδηγούσαν σε αυτά τα συναισθήματα, οι οποίες είχαν ως τελικό αποτέλεσμα στο να διαταράσσεται η σωματική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Σε αυτά τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές κατατάσσονταν οι κάθε φοβίες, η ντροπή, η λύπη, η οργή, ο φθόνος, τα υπερβολικά ποτά και φαγητά, η υπέρμετρη ερωτική ενασχόληση, το πάθος για τυχερά παιχνίδια και το άγχος για τις καθημερινές ανάγκες ή εργασίες.

Λέξεις ευρετηρίου: Ψυχοσωματικές διαταραχές, αρχαία Ελληνική ιατρική, Γαληνός, Ιπποκρατική Συλλογή.

K. Λάιος, M.-Ε. Κονταξάκη, Κ. Μαρκάτος, E. Λάγιου, M. Καραμάνου, Γ. Ανδρούτσος (σελίδα 130)

Πλήρες άρθρο σε pdf