Οι φυσικές καταστροφές όπως οι σεισμοί μπορούν να δράσουν σαν τραυματικά γεγονότα που προκαλούν έντονη ψυχολογική δυσφορία. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για την ανάπτυξη διαταραχής μετατραυματικού stress (PTSD), άγχους, κατάθλιψης και διαταραχών ύπνου. Η Κεφαλλονιά, νησί του Ιονίου πελάγους, είναι το πλέον σεισμογόνο μέρος της Βαλκανικής Χερσονήσου και γενικότερα της Ευρώπης. Στις 26 Ιανουαρίου 2014 το νησί χτυπήθηκε από σεισμό μεγέθους 6,1 Richter και στις 6 Φεβρουαρίου ακολούθησε ένας δεύτερος 6,0 R. Πλήθος μετασεισμών μεγέθους ≥4,0 R καταγράφηκε στο ενδιάμεσο των δύο και μετά τον δεύτερο μεγάλο σεισμό. Συνολικά 2055 μετασεισμοί είχαν καταγραφεί από τέλη Ιανουαρίου μέχρι τον Αύγουστο οπότε και διεξήχθη η παρούσα έρευνα. Οι σεισμοί προκάλεσαν σημαντικές υλικές καταστροφές χωρίς όμως να υπάρξουν ανθρώπινα θύματα ή σοβαροί τραυματισμοί. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να αξιολογήσει τα προβλήματα ύπνου, κυρίως την αϋπνία, σε δείγμα 170 ατόμων – κάτοικοι όλοι της πόλης του Ληξουρίου, το οποίο ήταν το επίκεντρο του σεισμού. Χορηγήθηκε η Κλίμακα Αϋπνίας των Αθηνών (Athens Insomnia Scale), και εκτιμήθηκαν οι διαταραχές ύπνου για κάθε άτομο έναν μήνα πριν και έξι μήνες μετά από τους δύο ισχυρούς σεισμούς. Διερευνήθηκαν επίσης συσχετισμοί με την κατάθλιψη με την κλίμακα CES-D (Center for Epidemiological Studies-Depression), με το άγχος (State-Trait Anxiety Inventory – State Anxiety State) και τα συμπτώματα μετατραυματικού στρες – PTSD (Impact of Event Scale – Revised). Η μελέτη κατέδειξε μια σημαντική αύξηση των προβλημάτων ύπνου –κυρίως της αϋπνίας (p<0,001)– έξι μήνες μετά τον σεισμό. Οι συχνότερα αναφερόμενες δυσκολίες αφορούσαν στην έλευση του ύπνου, σε αφυπνίσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας, και υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Από την άποψη της ψυχοπαθολογίας, το άγχος και τα συμπτώματα της κατάθλιψης ήταν περισσότερο έντονα στον πληθυσμό της μελέτης μας από τα αναμενόμενα σε κοινοτικούς πληθυσμούς. Τα υψηλά σκορ σε STAI – State anxiety, CES-D και IES-R συσχετίστηκαν με μεγαλύτερη πιθανότητα να υπάρχει αϋπνία έξι μήνες μετά τον σεισμό. Δεν ανιχνεύθηκαν άλλες σημαντικές συσχετίσεις με διάφορες κοινωνικο-δημογραφικές παραμέτρους που καταγράφηκαν. Συμπερασματικά, τα προβλήματα ύπνου φαίνεται να συνδέονται με την υπάρχουσα ψυχοπαθολογία και είναι πιθανό το αποτέλεσμα της συνεχούς ανησυχίας των κατοίκων λόγω της συνεχιζόμενης μετασεισμικής δραστηριότητας έξι μήνες μετά από τους δύο κύριους σεισμούς. Ως εκ τούτου, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας πρέπει να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τα προβλήματα ύπνου μετά από σεισμούς, αν και απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να διερευνηθεί η μακροπρόθεσμη επίδραση των φυσικών καταστροφών στον ύπνο.
Λέξεις ευρετηρίου: Φυσικές καταστροφές, σεισμός, προβλήματα ύπνου, αϋπνία.
Ε. Λαζαράτου, Θ. Παπαρηγόπουλος, Χρ. Ανομίτρη, Ν. Αλεξανδροπούλου, Γ. Γαλανός, Χ. Παπαγεωργίου (σελίδα 25)