Διερευνήθηκε ο τρόπος με τον οποίον το κοινωνικό στίγμα της ψυχικής ασθένειας διαμορφώνει τον αυτοστιγματισμό, ο οποίος με τη σειρά του επιδρά στην αυτοεκτίμηση και την αυτεπάρκεια των ψυχικά ασθενών. Στην περιγραφική αυτή έρευνα συσχέτισης, με συγχρονικές συγκρίσεις συμμετείχε δείγμα 66 ασθενών από την Ψυχιατρική Κλινική Ενηλίκων του ΓΝ Θεσσαλονίκης «Γ. Παπανικολάου», οι οποίοι, κατά την περίοδο της μελέτης, νοσηλεύονταν στην κλινική, ή επανέρχονταν στα εξωτερικά ιατρεία της. Χρησιμοποιήθηκε ένα κατάλληλα διαμορφωμένο ανώνυμο ερωτηματολόγιο, η Κλίμακα Αυτοστιγματισμού της Ψυχικής Νόσου (the Self-Stigma of Mental Illness Scale, SSMIS), η Κλίμακα Αυτοεκτίμησης του Rosenberg (Rosenberg’s Self-Esteem Scale, RSE) και η Κλίμακα της αυτεπάρκειας του Sherer (the General Self-Efficacy-Sherer Scale, GSESH), για την καταγραφή των βασικών δημογραφικών, κοινωνικών και κλινικών χαρακτηριστικών, του αυτοστιγματισμού, της αυτοεκτίμησης και της αυτεπάρκειας, αντίστοιχα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι αυτοεκτίμηση και η αυτεπάρκεια (συνολικά) είχαν υψηλή συσχέτιση μεταξύ τους, ενώ ο αυτοστιγματισμός (συνολικά) συσχετίστηκε αρνητικά, στατιστικώς σημαντικά, τόσο με την αυτοεκτίμηση, όσο και με την αυτεπάρκεια, επιβεβαιώνοντας πως πρόκειται για μια σχέση, η οποία συνδέεται με την ψυχολογική ενδυνάμωση των ασθενών και λειτουργεί ως διαμεσολαβητική μεταβλητή μεταξύ της αυτο-κατηγοριοποίησης στην ομάδα των «ψυχικά ασθενών» και της αυτοεκτίμησης και αυτεπάρκειάς τους. Επιπρόσθετα, βρέθηκε ασθενής αρνητική συσχέτιση της αυτοεκτίμησης και της αυτεπάρκειας με την ηλικία, ενώ το υψηλό μορφωτικό επίπεδο συσχετίστηκε με μεγαλύτερη αυτεπάρκεια. Ο αυτοστιγματισμός, σε συνδυασμό με το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο συνέβαλαν στη χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτεπάρκεια των ψυχικά ασθενών, όπως έδειξε η ανάλυση πολλαπλής παλινδρόμησης. Κάποια αποτελέσματα, όπως το ποσοστό χαμηλής αυτοεκτίμησης (30,3%) διέφεραν από αντίστοιχα άλλων ερευνών (9,1–24%), πιθανόν λόγω της πολιτισμικής διαφορετικότητας, της χρήσης διαφορετικών εργαλείων, της σύνθεσης των δειγμάτων ως προς το είδος της ψυχικής ασθένειας και του διαφορετικού βαθμού αντίδρασης των ασθενών στην αντίληψη του κοινωνικού στίγματος. Παρά τους μεθοδολογικούς της περιορισμούς, η παρούσα έρευνα έδειξε ότι ο αυτοστιγματισμός συμβάλλει στη χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτεπάρκεια των ψυχικά ασθενών και είναι θεμιτός στόχος αφενός η προσπάθεια για μείωσή του, προς όφελος των ασθενών, και αφετέρου, η ευαισθητοποίηση του κοινού με στόχο τη μείωση του γενικότερου κοινωνικού στίγματος απέναντι στην ψυχική ασθένεια, που είναι και η πρωτογενής αιτία του αυτοστιγματισμού.

Λέξεις ευρετηρίου: Στίγμα, ψυχική νόσος, ψυχικά ασθενής, κοινωνικό στίγμα, αυτοστιγματισμός, αυτεπάρκεια, αυτοεκτίμηση, κοινωνική ένταξη.

Ε. Πασματζή, Γ. Κουλιεράκης, Γ. Γιαγλής (σελίδα 243)  - Πλήρες άρθρο